نشریه نهال و بذر
سال شانزدهم شماره 2 (تابستان 1379)

به منظور تعیین سازگاری و واکنش ارقام و لاین های گلرنگ زمستانه به شرایط مختلف محیطی، تعداد10رقم و لاین در سه منطقه کرج، اصفهان و داراب در قالب یک طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار و به مدت سه سال (1374، 1375و 1376) مورد بررسی قرار گرفتند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها ابتدا تجزیه واریانس ساده بر روی داده های حاصل از عملکرد دانه و روغن برای هر آزمایش انجام گردید. نتایج حاصله نشان داد که در اکثر مناطق و سالهای مورد بررسی تفاوت معن ایدار بین ارقام وجود دارد. سپس با توجه به معنی دار نبودن آزمون یکنواختی واریانس خطاهای آزمایشی، تجزیه واریانس مرکب برای سال ها و مناطق مورد بررسی انجام شد که اثر متقابل سال×مکان و همچنین سال×مکان× رقم در سطح احتمال 1% معنی دار بودند. برای تعیین معنی دار بودن اثر متقابل سه جانبه سازگاری و پایداری ارقام بر اساس روش تجزیه رگرسیونی ابرهارت و راسل اقدام گردید. نتایج تجزیه رگرسیونی بر روی عملکرد دانه و روغن نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ× محیط (خطی) معنی دار بوده و برازش مدل رگرسیونی مناسب است، لذا ارقام مورد بررسی بر اساس شیب رگرسیونی و میانگین عملکرد دانه و روغن و همچنین انحراف از خط رگرسیون گروه بندی شدند و لاین LR.V.51.51 با سازگاری عمومی خیلی خوب در تمام محیط ها و عملکردی بالا به عنوان ژنوتیپ مطلوب انتخاب گردید.

به منظور تعیین اثر تاریخ نشاکاری بر عملکرد و اجزا عملکرد چهار رقم برنج، آزمایشی در سال زراعی 77-1376 در موسسه تحقیقات برنج کشور در آمل به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار با دو عامل تاریخ نشا کاری (23 اردیبهشت،2 خرداد و 11خرداد) و رقم (طارم، نعمت، ساحل (لاین 73258) و فجر (لاین 7328) به اجرا در آمد. دراین آزمایش صفاتی از قبیل عملکرد دانه، کل ماده خشک (زیست توده)، شاخص برداشت، تعداد پنجه در بوته، تعداد دانه در خوشه، درصد باروری خوشه و وزن هزار دانه در تاریخ های مختلف نشاکاری مورد ارزیابی قرار گرفتند. تاخیر در نشاکاری موجب کاهش عملکرد دانه، شاخص برداشت، تعداد پنچه در بوته، تعداد دانه در خوشه، درصد باروری خوشه گردید اما ازنظر وزن هزار دانه و کل ماده خشک (زیست توده) اختلاف معنی داری بین تاریخ های مختلف نشاکاری وجود نداشت. رقم نعمت در مقایسه با ارقام دیگر دارای میانگین بالاتری از نظر تعداد پنجه در بوته و وزن هزار دانه بود. بیشترین عملکرد دانه در تاریخ اول نشاکاری (23 اردیبهشت) و برای رقم نعمت به دست آمد. از بین اجزا عملکرد، تعداد پنجه در بوته، وزن هزاردانه و تعداد دانه در خوشه با عملکرد همبستگی مثبت و معنی داری را نشان دادند.

در یک بررسی سه ساله (73-1371) با استفاده از یک طرح بلوک های کامل تصادفی با توزیع کرت های دوبار خرد شده تاثیر آبیاری بر عملکرد و اندازه دو رقم سیب زمینی، بعد از این که بیش از 90% بوته ها سبز شدند، مورد ارزیابی قرار گرفت. آبیاری با چهار سطح آبیاری بعد از 240،160،80و 320 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A به ترتیب معادل آبیاری بعد از حدودا 27،18،9و36 روز بود و آبیاری های بعدی با دور متوسط 9-8 روز ادامه یافت. در کرت اصلی و ارقام (کوزیما و مورن) به عنوان کرت فرعی درجه یک و تاریخ های برداشت دردو سطح (آخر شهریور ماه و مهر ماه) به عنوان کرت سطح فرعی درجه دو درنظر گرفته شدند. نتایج حاصل از بررسی در سال های اجرای آزمایش و همچنین نتایج تجزیه مرکب سه ساله نشان داد که تیمارهای آبیاری اعمال شده از 9الی36 روز پس ازاین که بیش از 90 درصد بوته ها سبز شدند کاهش معنی داری در میانگین تولید غده (21.5 تن هکتار) به وجود نیاورد. میانگین وزن غده های حاصل از ارقام مورن و کوزیما در سالهای مختلف آزمایش و میانگین سه ساله تفاوت معنی دار نداشتند. تاریخ برداشت نیز صرف نظر از استحکام پوست غده ها تاثیری در میزان عملکرد نشان نداد. اثرات متقابل دو طرفه و سه طرفه در هیچ کدام از سال ها و آنالیز سه ساله طرح معنی دار نبودند. مقایسه میانگین تعداد غده های تولید شده در اندازه های ریز، متوسط و درشت برای میانگین ارقام و تاریخ های برداشت در سال سوم نشان داد که تعداد غده های ریز، متوسط و کل غده ها درمرطوب ترین تیمار آبی بیشتر است. مقایسه میانگین وزن غده های تولید شده دراندازه های ریز با قطر کمتر از 35میلی متر، متوسط با قطر بین 35تا55 میلی متر و درشت با قطر بیش از 55میلی متر در سال سوم آزمایش نشان داد که غده های تولید شده بذری (غده های ریز و متوسط) در رقم کوزیما بیشتر از رقم مورن بود.

به منظور تعیین اثر قارچهای میکوریزوسیکولار- آربوسکولار (Vesicular Arbuscular=VA) باکتری Bradyrhizobium japonicum و فسفر بر کارآیی جذب عناصر غذایی در گیاه سویا سه عامل قارچ (در دو سطح، کاربرد و عدم کاربرد آن)، فسفر (در سه سطح 0، 6 و12گرم P2O2 در مترمربع) و باکتری در دو سطح (کابرد و عدم کاربرد آن) با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در4 تکرار بر روی گیاه سویا (رقم ویلیامز) مورد بررسی قرار گرفت. براساس نتایج به دست آمده کاربرد باکتری سبب افزایش کارآیی جذب فسفر گردید و اثر قارچ و فسفر نیز بر صفت مذکور درسطح 1 درصد معنی دار بود.کاربرد قارچ باعث افزایش کارآیی جذب پتاسیم شد و اثر باکتری و فسفر نیز بر این صفت در سطح 1 درصد معنی داری گردید. به طور کلی همزیستی توام گیاه سویا با باکتری و قارچ به همراه مصرف 6گرم P2O2 در مترمربع، بیشترین کارایی جذب فسفر(517.7 گرم فسفر جذب شده به ازای هر کیلوگرم فسفر قابل جذب خاک) را داشت. در حالی که کمترین میزان این صفت (160.6 فسفر جذب شده به ازای هر کیلوگرم فسفر قابل جذب خاک) مربوط به عدم کاربرد باکتری و قارچ و مصرف 12گرمP2O2 در مترمربع بود. همجنین همزیستی توام گیاه سویا با باکتری و قارچ به همراه مصرف 6گرم P2O2 در مترمربع، بیشترین کارایی جذب پتاسیم (95.5 گرم پتاسیم جذب شده به ازای هر کیلوگرم پتاسیم قابل جذب خاک) را نشان داد. در صورتی که کمترین مقدار صفت مذکور (47.7گرم پتاسیم جذب شده به ازای هر کیلوگرم پتاسیم قابل جذب خاک) ناشی از عدم کاربرد باکتری، قارچ و فسفر بود.

بیست و یک رقم و لاین امید بخش از گندم های دوروم از نظر پروتئین های ذخیره بذر در مکان های ژنی Glu-A1، Glu-B1 و Glu-B3/Gli-B1 مورد مطالعه قرار گرفتند. اجزا گلیادین ها و زیر واحدهای گلوتنین های سنگین (HMW-G.S.) و سبک (LMW-G.S.) برای مکانهای ژنی فوق الذکر بر اساس سیستم های نامگذاری بین المللی، شناسایی و تعیین گردیدند. طرح های الکتروفورزی پروتئین های ذخیره بذر در غالب ارقام، یکنواختی نشان دادند. در بعضی موارد نیز وجود ناخالصی درون لاین ها و ارقام مشاهده گردید. در رقم لیکان (Lican) در یک ژنوتیپ ناخالص (یک بذر) دو جز با تحرک کند در منطقه امگاگلیادین مشاهده شد که مشخصه ژنوم D در گندم نان می باشند. در تمام لاین ها و ارقام مورد بررسی، به جز رقم برونته (Bronte) نوع یک گلوتنین های سبک (LMW-1) همراه با گاماگلیادین 42 و نوع دو (LMW-2) با گاماگلیادین 45 همراه بودند. در حالی که در رقم ایتالیایی برونته که حاصل تلاقی رقم بریللو (نوترکیبLMW-2/?42,?35) و لاتینو (LMW-1/?42,?33-35-38) است گاماگلیادین 42 همراه با امگاگلیادین 35 و LMW-2 مشاهده شد. دراین رقم از 24 بذر مطالعه شده در دو بذر ترکیب زیر واحدهای گلوتنین های سبک و اجزای گلیادین ها مشابه رقم لاتینو بود. در تمام لاین ها و ارقام مورد مطالعه در محل ژنی Glu-Alx زیر واحد نول مشاهده شد. درحالی که در لاین شماره 7 (MRB5895) دراین مکان ژنی، زیر واحدی با تحرک کند مشخص گردید که قبلا گزارش نشده بود و با عنوان زیر واحد 1.2 نام گذاری شد. درمکان ژنیGlu-B1 سه نوع زیر واحد 8+7، 15+7،و 20 مشاهده گردید. درگروه B از زیر واحدهای گلوتنین های سبک، از 21لاین و رقم مورد مطالعه پنج مورد زیر واحدهای گلوتنین های سبک نوع LMW-1 و 16مورد دیگر نوع LMW-2 را نشان دادند. نتایح این بررسی می تواند در برنامه های به نژادی گندم دوروم درایجاد خلوص ارقام و همچنین اصلاح کیفیت آرد، مورد استفاده قرار گیرد.

به منظور بررسی صفات مرفولوژیک و فنولوژیک موثر و شناخت عوامل پنهانی تاثیرگذار بر عملکرد در لوبیا، آزمایشی با استفاده از 576 از نمونه های کلکسیون لوبیای طرح حبوبات دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران (کرج) در سال 1376 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده در قالب یک طرح مشاهده ای ساده انجام گرفت. در این مطالعه 22 صفت کمی مورد ارزیابی قرار گرفت. از روش تجزیه به مولفه های اصلی برای تعیین تعداد عامل ها استفاده شد. تجزیه عامل ها علاوه بر تاکید بر نقش اجزای عملکرد، پنج عامل پنهانی موثر در عملکرد استخراج نمود که مجموعا 77.1 درصد از تغییرات کل داده ها را توجیه نمودند. این عامل ها با توجه به صفاتی که در برگرفتند، تحت عنوان عملکرد و اجزای آن، خصوصیات بذر، خصوصیات فنولوژیکی رشد و نمو گیاه، قدرت رویش گیاه و اندازه غلاف نامگذاری شدند. تجزیه به عامل ها تعاد زیادی از متغیرهای همبسته را به تعداد کمتری عامل اصلی کاهش داد. در مجموع چنین استنباط شد که برای اصلاح ارقام لوبیا، گزینش باید بر اساس تعداد و وزن غلاف، طول وعرض غلاف، تعداد گره، تعداد دانه در بوته و وزن دانه انجام شود.

پروتئین های بازدارنده تریپسین به عنوان یکی از عوامل مهم ضد تغذیه ای در مصرف سویا به صورت خام محسوب می شود. در ارقام مختلف سویا مواد باز دارنده تریپسین متعددی وجود دارد ولی بخش عمده فعالیت بازدارنده تریپسین ناشی از پروتئین SBTI-A2 مرسوم به کونیتز (Kunitz) است . دراین بررسی از الکتروفورزعمودی ژل پلی اکریلامید ده درصد استفاده گردید. پس از استخراج پروتئین بذر، 21رقم سویا (Glycine max L.) از نظر وجود تنوع و حضور یا فقدان اشکال مختلف الکتروفورزی SBTI-A2مورد تجزیه وتحلیل قرر گرفتند. درکلیه ارقام مورد مطالعه، پروتئین SBTI-A2 با یک نوار مشابه با تحرک نسبی معادل (Tia) RF=0.79 مشاهده گردید. بنابراین ارقام مورد مطالعه تفاوتی از این نظر با یکدیگر نداشتند.

جهت بررسی تاثیر برداشت علوفه سبز بر روی عملکرد و اجزا عملکرد سه رقم گندم در بهره برداری دو منظوره، یک طرح تحقیقاتی در فصول زراعی سالهای 1374تا 1376 در دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی درچهار تکرار به اجرا در آمد. در این آزمایش 2رقم گندم اصلاح شده نوید و با تاویا به همراه رقم جدید مهدوی (M-70-12) به عنوان فاکتور اصلی و تیمار برداشت علوفه سبز در دو سطح [بدون برداشت (شاهد) و یک بار برداشت علوفه در مرحله اواخر پنجه زنی گیاه (انتهای مرحله 5 مقیاس فیکس،F5) در سه سال متوالی و همچنین برداشت علوفه دیر هنگام دراواسط طویل شدن ساقه (انتهای مرحله 7 مقیاس فیکس،F7) در سال دوم آزمایش به عنوان فاکتور فرعی درنظر گرفته شد. شرایط کودی برای کلیه تیمارها یکسان بود و علاوه برکود فسفر پایه نصف کود نیتروژن هنگام کاشت و بقیه آن بعد از هربار برداشت علوفه به طور مساوی تقسیم و به گیاه داده شد. وزن تر و خشک علوفه، عملکرد دانه و اجزا آن، ونیز موارد دیگر از قبیل بیوماس، شاخص برداشت، ارتفاع بوته و اثرات متقابل آنها مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که برداشت علوفه سبز در اغلب موارد تاثیر معنی دار برروی صفات اندازه گیری شده داشته، به طوریکه عملکرد دانه در تیمار برداشت علوفه، 16% کمتر از تیمار بدون برداشت (شاهد) و تعداد سنبله در واحد سطح نیز در تیمار برداشت علوفه 10% کمتر از تیمار شاهد بود. تیمار برداشت علوفه به طور معنی داری برروی کاهش ارتفاع بوته ها تاثیر گذاشت و همین امر در سال دوم (76-1375) سبب کاهش چشمگیر درصد خوابیدگی بوته ها به میزان 30% کمتر ازتیمار شاهد گردید.در این میان کل بیوماس تولید شده دربین تیمارهای مختلف اختلاف معنی دار با یکدیگر نداشت، ولی با توجه به عملکرد بالاترشاهد، شاخص برداشت نیز به طور معنی داری بالاتر از تیمار برداشت علوفه بود. تیمار برداشت دیر هنگام در سال دوم علاوه بر اختلاف معنی دار تولید علوفه، در اکثر موارد وضعیت پایین تری خصوصا از لحاظ عملکرد و اجزا آن نسبت به تیمار شاهد و برداشت زود هنگام داشت. در مجموع بهترین نتایج برداشت علوفه در برداشت زود هنگام درمرحله F5 به دست آمد . باتوجه به نتایج به دست آمده از سه سال آزمایش بین ارقام آزمایش اختلاف قابل توجهی در خصوصیات مختلف آن ها وجود نداشت و برتری خاصی در بین آنها نسبت بهم هم دیده نشد. اثر متقابل رقم در برداشت علوفه نیز در اکثر موارد معنی دار نبوده است.

سیکلمن یکی از گیاهان زینتی گلدانی است که دارای ژنوتیپ یا فرمهای فراوان با گل های زیبا به رنگ های متنوع می باشد. تنوع رنگ گل، تعداد گل های زیاد درهر بوته و مدت گل دهی نسبتا طولانی آن موجب شده است تا علاوه بر استفاده از آن به عنوان یک گیاه گلدانی، امکان استفاده از گل های بریده آن نیز مورد توجه قرار گیرد. به همین منظور در سال های 77-1375 دوآزمایش جداگانه روی نژادگان های موجود سیکلمن با هدف بالا بردن عمر انباری گل بریده سیکلمن آن انجام شد. در آزمایش اول که در طرح آماری بلوک های کامل تصادفی انجام شد اثر تیمار های شیمیایی مختلف برعمر شاخه بریده یک نوع سیکلمن صورتی در سه تکرار مطالعه گردید. در این آزمایش اثرساکارز، نیترات نقره، تیوسولفات نقره، 8 هیدروکسی کینولین و دو دمای 4،6 درجه سانتی گراد سردخانه مشخص شدند. دراین تحقیق از آب به عنوان شاهد استفاده شد. در این ازمایش گل ها در دمای4، 6 درجه سانتی گراد سردخانه مشخص شدند. در اینت تحقیق از آب به عنوان شاهد استفاده شد. در این آزمایش گل ها در دمای 4 C و تیمار 550 پی پی ام، نیترات نقره بالاترین عمر انباری را نشان دادند. درآزمایش دوم که به صورت طرح کاملا تصادفی با سه تکرار روی 4 ژنوتیپ با گل هایی به رنگ بنفش، صورتی، قرمز و سفید انجام شد و علاوه بر اثرنوع گل سیکلمن اثر دو دمای مختلف 4 C و 20 C، تیمارهای شیمیایی نظیر همین مورد درآزمایش اول به علاوه سه سطح اتانول و سه مرحله برداشت تماما بر روی عمر انباری گل بریده سیکلمن مطالعه گردید. در هر واحد آزمایش پنج گل بریده سیکلمن درنظر گرفته شد. تیمار با اتانول 5% بالاترین عمر انباری را داشتند. از این نظر بین ژنوتیپ های مختلف مورد آزمایش تفاوت وجود داشت و ژنوتیپ قرمز در مقایسه با بقیه دارای دوام گل بیشتربود. به علاوه گل ها در مرحله آغاز شکوفایی سن 3 بیشترین اثر را روی طول مدت نگهداری و دوام گل ها نشان دادند. عمر گلدانی گل ها دردمای 20 C اتانول5% و سن سوم برداشت در ژنوتیپ قرمز 17روز بود که مقایسه با شاهد (10روز) و دیگر تیمارها تفاوت معنی داری نشان داد.

دراین پژوهش 47 لاین پیشرفته منتخب برای کشت در مناطق دیم کشور به منظور تعیین مقاومت آن ها در مراحل گیاهچه ای و گیاه کامل نسبت به نژادهای مختلف زنگ زرد گندم ارزیابی شدند. در آزمایش گلخانه ای از نژادهای 6E18A-، 38E18A+، 134E134A+ و 134E150A+ استفاده شد. در آزمایش مزرعه ای 47لاین مورد بررسی در مناطق کرج، ساری، مغان، اسلام آباد، ارومیه، خرم آباد، بروجرد، مشهد، سنندج و گچساران در دو خط یک متری و به فاصله 30 سانتی متر کاشته شدند. به منظور استقرار بهتر بیماری، علاوه بر کاشت رقم حساس بولانی در فاصله هر 20لاین، اطراف قطعه آزمایشی نیز به وسیله دو خط از رقم مذکور محصورگردید. در مناطق کرج، مشهد، ارومیه، اسلام آباد و مغان به منظور تامین رطوبت لازم برای آلودگی از آبیاری افشانه (Mist irrigation) استفاده شد و در کرج و مغان خزانه آزمایشی با اسپور زنگ زرد جمع آوری شده از همان مناطق در مراحل پنجه زنی، ظهور برگ پرچم و تورم سنبله به روش پودر پاشی به طور مصنوعی آلوده شدند. مایه زنی در ساعات آخر روز انجام شد در مرحله گیاهچه ای از تیپ آلودگی در مقیاس صفر تا 9 و در مرحله گیاه کامل از تیپ و شدت آلودگی یادداشت برداری انجام گرفت. نتایج آزمایش گلخانه ای نتایج نشان داد که با افزایش توان بیماری زایی نژادهای استفاده شده، تیپ آلودگی لاین های مورد بررسی افزایش می یابد. ارقام Dari2، Dari3، Dari4، Dari5 و Dari6 نسبت به همه نژادها مقاومت کامل نشان دادند که نشان دهنده وجود حداقل یک ژن اصلی گیاهچه ای است که هر چهار نژاد برای آن ویرولانس نداشتند. به منظور تعیین مقاومت مزرعه ای از نتایج ارزیابی های گیاهچه ای و گیاه کامل نژادها 134E134A+ در منطقه کرج استفاده شد. بروز عکس العمل حساسیت در مرحله گیاهچه ای و مقاومت در مرحله گیاه کامل نشان دهنده وجود ژن یا ژن های مقاومت گیاه کامل می باشد، که بر این اساس لاین های شماره 10، 16، 18، 19، 20، 24، 27، 28، 30، 33، 36، 37، 38، 41 و 42 چنین وضعیتی را نشان دادند.

از عواملی که موجب کاهش شدید محصول گندم در مناطق سردسیر و معتدل دیم می شوند می توان به تنش های خشکی، سرما و توزیع نامناسب بارندگی و بیماری زنگ زرد به ویژه در سال های پرباران اشاره نمود. رقم غالب مناطق سردسیر و معتدل دیم، سرداری می باشد که سازگاری بسیار وسیع نسبت به شرایط آب و هوای منطقه دارد ولی نسبت به ورس حساس، از نظر کیفیت نانوایی ضعیف و به بیماری زنگ زرد نیز حساس می باشد (امیری و همکاران، 1376؛ اهدایی، 1365؛ مقدم، 1375) در جهت رفع مشکلات رقم سرداری دورگ های زیادی از این رقم در بخش دیم موسسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر تهیه گردید (امیری و همکاران، 1376). رقم آذر 2 از تلافی لاینKvz/YM71/3/Maya"S"//Bb/Iina با رقم سرداری (سفید) در سال زراعی 67-1366 در بخش تحقیقات غلات دیم موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر تهیه گردید (امیری و همکاران، 1376؛ امیری و همکاران، 1377). در ریخته ارثی این لاین از رقم قفقاز (Kvz/YM71) برای بخشیدن ژن های مقاومت به سرما، از رقم Maya"S" برای استفاده از ژن های مقاومت به بیماری، از رقم Inia برای کیفیت مناسب بذر و در نهایت از سرداری برای سازگاری وسیع و عملکرد بیشتر استفاه شده است.

این رقم جزو نخستین رقم های اصلاح شده دو صفر است که با نام اولیه سرز Seres در زمستان سال 1368 از دانشگاه گوتینگن آلمان دریافت گردید و نخستین بار در آزمایش های مقایسه ارقام در کرج گنجانده شد (احمدی، 1374 و 1371) این رقم از سال 1370 در آزمایش های مدت دار منطقه ای و نیز بررسی های ناحیه ای وارد گردید و بررسی های مربوط به آن مدت پنج سال در مراکز و ایستگاه های تحقیقاتی کرج، همدان، ارومیه، مشهد و کرمانشاه انجام پذیرفت. کشت آزمایش ها در کلیه مناطق عموما در هفته آخر شهریور ماه هر سال انجام شد. میانگین عملکرد دانه رقم زرگل در آزمایش های چند ساله کرج، همدان، ارومیه، مشهد به ترتیب 3034، 2263، 3865، 2737 کیلوگرم در هکتار تعیین گردید (جدول 1) آزمایش های چندین ساله به عمل آمده در نقاط مختلف کشور به وضوح ثابت کرده است که این رقم از مقاومت خوبی در برابر سرما برخوردار است و در صورت از دست دادن برگ ها بر اثر سرمای زمستان، قادر به احیا خود بعد از یخبندان بوده و با آغاز رشد مجدد برگ های جدید تولید می کند و این رقم همچنین از عملکرد دانه عالی و نیز ثبات عملکرد در شرایط اقلیمی متفاوت برخوردار است.